Llywodraeth leol yng Nghymru

Mae'r erthygl hon yn rhan o'r gyfres: Gwleidyddiaeth Cymru

Llywodraeth Cymru Prif Weinidog: Mark Drakeford Polisïau unigryw Cymru Cabinet Cwnsler Cyffredinol: Jeremy Miles AC Pleidiau Gwleidyddol Senedd Cymru Cyfraith Gyfoes Cymru Mesurau rhestr Gorchymyn Cymhwysedd Deddfwriaethol Offerynnau Statudol Llywydd: Elin Jones Prif Weithredwr a Chlerc: Manon Antoniazzi Comisiwn y Senedd Aelodau (ASau): 2021 Etholaethau a rhanbarthau etholiadol Etholiadau: 1999, 2003, 2007, 2011, 2016, 2021 Cymru o fewn y DU Llywodraeth ei Mawrhydi Ysgrifennydd Gwladol: Simon Hart Swyddfa Cymru Prif Bwyllgor Pwyllgor Dethol Deddf Llywodraeth Cymru 2006 Etholaethau'r DU Etholaethau Cymru Etholiadau: 1979, 1983, 1987, 1992, 1997, 2001, 2005, 2010, 2015 Cymru o fewn yr UE Senedd Ewrop Etholaeth Senedd Ewrop Etholiadau: 1979, 1984, 1989, 1994,    1999, 2004, 2009 Isadrannau Cymru Awdurdodau unedol Cymru Siroedd cadw yng Nghymru Siroedd Cymru cyn ad-drefnu 1974 Rhestr o ddinasoedd Cymru Rhestr trefi Cymru Rhestr cymunedau Cymru Gweithgarwch gwleidyddol Cenedlaetholdeb Datganoli Cymru Annibyniaeth Cymru Heddychiaeth Pleidiau gwleidyddol

gweld • sgwrs • golygu

I bwrpas llywodraeth leol, rhennir Cymru yn 22 o awdurdodau unedol (ers 1 Ebrill 1996). O fewn yr haen uchaf hwn, ceir sawl math o sir sefː sir, bwrdeistrefi sirol a dinasoedd (gyda statws sirol).^[1] Yn aml gelwir nhw o dan un enw - sir, er bod hyn yn dechnegol anghywir. Cynrychiolir yr awdurdodau lleol sy'n gweinyddu'r siroedd hyn gan Gymdeithas Llywodraeth Leol Cymru. Mae cynghorau etholedig yr awdurdodau hyn yn gyfrifol am ddarparu gwasanaethauː addysg, gwaith cymdeithasol, cadwraeth yr amgylchedd a thraffyrdd.

O dan yr haen hwn ceir cynghorau cymuned; dirprwyir rhai cyfrifoldebau iddynt hwy ee torri gwair, parciau lleol.

Fe benodir Arglwydd Raglaw gan Frenhines y DU, i'w chynrychioli yn yr wyth Sir cadwedig sef yr ardaloedd cyfredol a ddefnyddir yng Nghymru at ddibenion seremonïol Rhaglawiaeth a Siryfiaeth.

Yn Ebrill 2013 cyhoeddwyd fod Llywodraeth Cymru am gynnal Ad-drefnu Llywodraeth Leol yng Nghymru gyda'r bwriad o dorri'r nifer o siroedd o 22 i tua 12.

1. ↑ Local Government (Wales) Act 1994